Faysal C. Mataan: 2016

ISKA JIRA MACALLINKAAGA

1:21 AM

Booqashooyinkii aan fiidadkii ku tagno guryaha qoysaska tabaaleysan ayaan middood ku hagaagnay guri ay dowladda waddankan Turkigu dajisay ilmo aan ehel laheyn ama ehelkoodii ay dayaceen. Dowladda Turkigu guryahaasi waxay ugu walqashay magaca ah 'Sevgi Evi' oo 'Guriga Jaceylka' la micno ah. Guryaha Jaceylka intii aysan dowladdu abuurin kahor ilmaha darbijiifka ah waxaa lagu xareyn jirey koleej, hayeeshee waxaa mar dambe la garowsaday in ilmaha nolol guri lagu barbaariyo ay ka faa'iido badan tahay. Haddaba, guryaha jaceylka waxaa la isugu geeyaa 3 - 6 carruur ah oo iska da' dhow, waxaana loo yeelaa aabbe/hooyo beebeenaad carruurta iyo gurigaba ka mas'uul ah. Xaaladdooda dhaqaale wax ka khaldan ma jirto, laakiin nafsi ahaan ayaa yaryarku dhib u soo mareen.

Lix wiil iyo aabbe[SM1] ka mas'uul ah ayaa guriga isla deggen. Aminkiiba cabbitaan iyo macmacaan ayey noo soo dhigeen, deetana isbarasho iyo sheekooyin baa la galay. Aabbihii ilmaha xaaladdooda waxbarasho iyo nololeed buu faahfaahin naga siiyey oo uu ammaanayey ilaa xaaladda waxbarasho ee Maxamed mooyee. Maxamed waa 16 jir niyadna uma uu hayo in uu jaamacadda u gudbo dugsiga sare ka dib. Dhallintii aan wada soconnay iyo cid kastoo qolka nala joogtayba waanin iyo la talin bay guda galeen, aniguse ma daneyneyn in aan ka hadlo arrintaas. Sababtana waxaan u maleyn in ay tahay fikir igu qafilan oo oranaya 'si aad meel isaga soo saarto kuma khasbanid in aad waxbarasho nidaamsan usoo marto'.

Aniga iyo Maxamed waxaa dhexdeenna fadhiyey Faatix Anas oo Maleysiya u dhashay. Dan aanan garaneyn waxay tahay ayuu u kacay Anas, markaas ayeyna aheyd goortii uu dhinaceyga usoo durkay Maxamed isagoo i leh "Walaal, maxaad barataa?" "Anigu Injineerriyadda Kamibyuutarka ayaan takhasus ka wadaa" baan iri. Isagoo dhoollacaddeynaya ayuu ii sheegay in dugsiga sare ee uu dhigtaayi uu yahay dugsi-xirfadeed, gaar ahaan 'ku naqshadeynta kambiyuutarka'. Wuxuu ii raaciyey su'aal ah, "Cayaaro kamibuutareed (computer games) ma sameyn kartaa?"

Maxamed Yare, Aniga iyo Faatix Anas. Si ula kac ah Ayaan u qariyey wejiga wiilka yar.

"Hadda maya, laakiin haddii aan u baahdo waan is bari karaa sida loo sameeyo" baan ugu warceliyey. Halkaa markey sheekada mareysay buu ii sheegay arrin fadhiisisey dhiiga maraya halbowleyaasheyda! "Aad baan u jeclaan lahaa in aan 'game developer' noqdo, laakiinse macallinkeyga baa igu yiri adigu weligaa 'game' ma sameyn kartid!!!"

Waan naxay! Wejigaan kuduuday. Neeftii baa igu yaraatay. Indhaheyga waxaan dhinacna uga leexin kari waayey wejiga Maxamed Yare... 30 ilbiriqsi ku dhowaad markaan aamusnaa buu is yiri hadal, "Boowoow..." hayeeshee hadalkii baan ku kala jaray anigoo weydiinaya "Sidee buu ku yiri hadalkaas macallinkaagu?" Wuxuu ii sheegay in uu macallinkiisa ka codsaday in uu baro sida loo sameeyo cayaaro kambiyuutareedka deetana uu macallinku jawaabtaas siiyey. Wax yar oo faanta ah baa ku harsaneyd koobkii horteyda yaallay, intii baan ka fuuqsaday, isla markiina anoo u jeeda baa dhidid yar iga soo yaacay. Wejigiisa baan eegmada ku sii xoojiyey waxaana qaab kala baxbaxsan oo waadix ah aan ku iri, "Macallinkaaga miyuu sameeyaa computer games? Weligaase ma aragtay game uu macallinkaagu sameeyey?" Wuxuu iigu jawaabay "May."

Khalaas, aniga intaas bey iga aheyd weydiimaheygii waxaana iga dhex guuxayey in ka badan shan boqol oo kun oo farriimood, waan aqaannay wixii aan u sheegi lahaa wiilkan yarka ah iyo sidii aan ugu sheegi lahaa. Waan ogaa in ay tan aniga fursad ii tahay aan farrimahaas aan maalin walba akhriyo ugu gudbin lahaa qof aad ugu baahan. Halka dhib ah oo meesha yaallay wuxuu ahaa oo kaliya sideen u kala horreysiiyaa wixii aan ku odhan lahaa inankan; mar hore baa iigu dambeysay qof noociisa oo kale ah in aan wax u sheego. Waxaan toos usoo qaatay oraah uu jilaaga caanka ah ee Will Smith ku oranayo wiilkiisa Jey Smith filinka 'The Pursuit of Happiness'; "Weligaa ha u oggolaanin qofna in uu kuu sheego in aadan sameyn karin waxa aad rabtid, dadka aan iyagu qudheeda waxba sameyn karin baa doonaya in ay adiga kugu yirahdaan waxaas ma sameyn kartid. Riyo haddii aad leedahay riyadaada waa in aad difaacataa."

Filinka 'The Pursuit of Happyness' - Jilaa Wil Ismiit

Waxaan isla markiiba soo saaray taleefankeyga, deetana Youtube baan ku qoray "Sida loo sameeyo computer games" waxaana isla markiiba soo yaacay boqollaal muuqaal oo casharro ah laguna sharxayo afkiisa, waxaan ku iri, "Casrigaan la joogo dadka jahliga ah uun baan aqoonin sida ay u baran lahaayeen waxa ay rabaan in ay bartaan" Daawo muuqaalladaan maalin walba hal saac, iska diiwaan geli website-yadan oo lagu bixiyo casharro taxane ah oo bilaash ah, la saaxiib kambiyuutarkaaga, deetana muddo kooban gudahood waxaan doonayaa in aan warkaaga helo. Waxaan rabaa in aan kaa arko meelo badan oo lagu leeyahay game-kan waxaa sameeyey Maxamed Yare."

Qormadii aan u qoray mas'uuliyiinta Mashruuca Damla ‘Dhibic’ ee ay leedahay wasaaradda Dhallinyarada iyo Cayaaraha Turkiga waxaan ku soo xiray hadalladaan.

Dalkiinnu nidaam iyo kala dambeyn buu leeyahay oo qofkii dambi gala waad xirtaan, laakiin qaanuunkiinna miyey ku xusan tahay macallinkan dilaaga ah ciqaabtiisa? Qof hankiisa iyo rajadiisa burburi maxay kaga duwan tahay in aad baabbi'iso mustaqbalkiisa? Dalka dadka ceynkaas oo kale ah ka ceshta baan idin oran haddii ilmihiinna aad rabtaan in ay hantaan mustaqbalka dalkiinna.

Qisadan baraha ku jiraayi iyo bareyaasha kale oo laga helo sifadiisan waxay hoos galayaan nooc ka mid ah bareyaasha casrigan jira oo aan ugu yeero ‘HANJABIYEYAAL’. Filo qormooyin kale oo aan ku iftiiminayo noocyada kale ee bareyaasha.

Kartuun loo ekeysiiyey macallin arxan laawe ah.

Maxaa Lagu Dabiibaa?

6:03 AM

Dhafar Baan Ka Soo Toosay

5:35 PM

Fiid-meereyaashu way ka horreeyaan jarmaadeyaasha marka laga eego dhanka hal-abuurka. Halka ay jarmaadeyaashu dugsiyada iyo goobaha waxbarashada kaga dheereyeen fiid-meereyaasha, haddana fiid-meereyaasha baa la ogaaday in caqliga iyo garaadka guud in ay kaga sarreeyaan aroortii dadka kallaha. Daraasadaha laga sameeyey fiid-meereyaasha waxay gaareen heer la ogaado in dadka dhafra ay 'rag u badan yihiin', kuwooda u caansanna uu ka mid yahay madaxweynaha Mareykanka, Barack Obama.[1] Hubaal, dadka tamar-shaqeedkoodu uu aadka u sarreeyo xilliga habeenkii ugu badnaan waa rubuc ka mid ah bulshada waxayna ku rafaad qabaan la qabsiga bulshada inteeda kale. Aalaaba su'aasha ah "Maxaad ku barideen?" waxay kaga jawaabaan "Dhafar baan ku barinnay."

Weligeey waxaan ahaa fiid-meere. Jaamacadda waxaanba nasiib u yeeshay in aan galinka dambe dhigto oo aan 9ka fiidnimo ka imaaddo. Halka dadku casheeyaan seexdaan, aniga taxanaheygu waxa uu ahaa 'cashee - cayaaro soo daawo - internet gal - ku noqo casharada jaamacadda - salaada subax tuko - firaashka is gee'. Fiid-meerenimadeydu waxay gaartay xitaa heer aanan maalintii wax akhrinin, oo kaliya aan habeenkii wax akhriyo aanna qaabeeyo oo qoro barnaamijyo kambiyuutareedka uu takhasuskeygu ahaa. Runtii, bareyaasha-kambiyuutarka (programmers) waxay shaqadooda u fiican qabtaan habeenkii taasna waxay adkeyneysaa cilmi-baarista sheegeysa in fiid-meereyaasha hal-abuurkooda sarreeyo. Anigase tumaalnimadeyda iyo fiid-meerinimadeyda is caashaqayi waxaa ka maqnaa wadaadkii isu meherin lahaa, kafee. Taasi waxay mar walba isoo xasuusisaa filinkii "Ka Fiican, Ka Xun iyo Ka Fooshaxun - The Good, The Bad & The Ugly" gaar ahaan mar uu jilaagu ku lahaa ninkii hubeysnaa ee ku dul jeesjeesayey "When you've to shoot, shoot, don't talk" - Markay tahay in aad qof toogato, toogo, ha hadlin" Teyduna waa "Haddii aad rabto in aad dhafarto dhafar, ha cabin kafee".

4tii sano ee ka dambeeyey jaamacadda waxaan dhib badan ku qabay shaqooyinka aan ka shaqeyn jirey oo aalaaba 7da subaxnimo bilaaban jirey. Dib markaan ugu laabtay waxbarashada oo aan diyaarinayey takhasuskeyga heerka 2aad baan dib u helay xorriyadeydii fiid-meerenimo. Xiisadaha 10ka subaxnimo ku soo aada aad baan u dhibsadaa illaa hadda, mey 1da ka dhigaan baan ku celceliyaa, sidaasoo ay tahay sannad-dugsiyeedkaan tiro ka laba jeer ayaa xiisaddii 1da ay i dhaaftay anigoo hurdaya. Dhadhanka hurdada aroortii bilaabata ma ahan mid wanaagsan dhabtii, kana dhargi meysid nasasho fiicanna ka heli meysid.

Gu'gii 2014 ayaa asxaabteyda inan ka mid ahi ay arooryo ka mid ah arooryaha ii soo qortay gabay carabi ah oo ka hadlayey dheefta ay leedahay jarmaadidada aroortii. "Codka macaan ee ay shimbiraha ku heesayaan, leyrta qaboow ee dhaceysa, fallaaraha cadceedda, laamaha dhirta shanqarta ay bixinayaan iyo daganaanta jawiga waxaa gafay kan habeenkii dhafree khuurinaya subaxdii. . . " Way ogeyd in aan dhafraa ahay. Waxaa kaloo isla gu'gaas dhexdiisa aan akhriyey buug uu qoray qoraaga reer Turki ee la yirahdo Erdal Demirkiran oo uu ugu magac daray "Nacasyada oo qura ayaa 8 saac seexda" Waxaana uu buuga qeyb ka mid ah ku canaanayey dadka habeenkii guureeyaa. Wuxuu tilmaamay in uunka waxa saaran ay u adeegaan aadanaha, kulligoodna subaxdii markii 6-da la gaaro way soo toosayaan. Qoraxda, dhirta, xayawaanaadka iyo wax walba way soo kacayaan, halka aadanuhu hurdayo. Malaha gu'gaas baa ugu dhowaa xilli aan isbedeli karo oo aan goosto in aan jarmaadeyaasha ku biiro, hayeeshee nasiib darro xitaa iskuma dayin. Waa iyaga Turkidu yirahdaan "Caadeyste wuxuu caadeystay kama go'"

Haddaba, sideey nolosheydaa ku socotaa? Hawlaheyga, ballamaheyga, shaqooyinkeyga kulli aadanaha ayey kala mid yihiin waa kuwo subaxdii bilowda, anna subaxdii baan ka sii dhacaa. Mid baan aaminsanahay fiid-meereyaasha rabitaankooda ay hurdada rabaan ama doonida ay hurdada ka doonaan tamar aad bay u yar tahay, malaha way ka adkeysi badan yihiin dadka kale. Daalka in aan u adkeysi badan nahay, nasashada baahida aan u baahan nahayna ay yar tahay baa malaha guureeyeyaal naga dhigtay. Tusaale, berri subax haddii aan leeyahay barnaamij ha u maleynin in aan caawa goor hore seexanayo, waxay u badan tahay in aan soo jeedayo ilaa waabariga deetana aan barteydaas ka sii dhaqaaqayo. Malaha kuwa hurdada ka soo toosayba waan ka firfircoon nahay, ka feejigan nahay, kana dhiiran nahay. Saaka baan quraacdii aaday, saaxiib baa igu salaamay "subax wanaagsan saaka hurdada dhakhso baad ka soo toostayee weligeyba ma anaa ku arka xilliyadan". "Dhafar baan ka soo toosay" baan ugu jawaabay, afka aan kula hadlayeyna si qariib ah oo aysan iyagu isticmaalin baan ugu iri.

Markaad seexataanna waan soo jeednaa, markaad soo jeedanna waan hurudnaa, markaad daashaan baan firfircoon nahay, markaad hurdada ka soo toostaan, annagu dhafar baan ka soo toosnaa. Waxaan Nahay Fiid-meereyaal. :)

1: Warbixinta Cilmi-baarista ka hadleysa fiid-meereyaasha. http://www.medicaldaily.com/all-night-7-little-known-facts-about-night-owls-323416

Geeraarkii 'Han Sare'

6:46 PM

Nus-saaca Nafta Ama/Iyo Qoyska

12:44 AM

Saaxiibo dhow ayey ahaayeen intii ay wadeen waxbarashadii dugsiga sare, hayeeshee waxaa kala leexiyey wakhtiga iyo waayaha. Xagaa waxa uu ka tagay magaaladii ay qoyskiisa ku noolaayeen si uu wax uga soo barto jaamacadda ugu fiican ee bixisa takhasuskiisa; Ardose waxay go’aansatay in ay ku tabarucdo wakhtigeeda ayna la wareegto gacan ku heynta bar lagu xanaaneeyo agoomaha, dhinaca kalena waxay ka waday waxbarashada jaamacadeed.

Wakhtigu waa ka isaga ordee, 3 sano ayaa ka soo wareegatay welina waa saaxiibo Xagaa iyo Ardo si joogtana waxay uga wada xiriiraan taleefanka iyo baraha bulshadu ku kulanto. Mid kasta waxa uu si hoose uga war qabay xaaladaha ka kale iyo isbadallada ku imanaya noloshooda oo ay ka mid aheyd xiriirada ay la sameeyaan jinsiga kale. Ardey dadaal badan maadaama uu ahaa, Xagaa waxaa uu helay fursad uu sannada u hartay ku dhameystiran karo dalka dibaddiisa isla markaasna loogu darayo 2 sano oo takhasus ah. Isagoo aan macsalaameyn qoyskiisii ayuu bartii uu jaamacadda ka dhiganayey ka sii duulay una caraabay qurbaha.

Kala fogaanshihii waxaad moodaa in uu saaxiibada dhex dhigay masaafo isfahan taasoo soo ifbaxeysa markii uu soo laabtay Xagaa. Ardo si fiican ulama aysan xiriirin saaxiibkeed Xagaa muddadaas, hayeeshee xaaladiisa waxay ka wareysan jirtey walaashiis Saruuro oo ay isku jaamacad yihiin Ardo. Xagaa, isla todobaadkii uu yimid, wuxuu ka war doonay Ardo si qoto dheer ayeyna u sheekeysteen.

Bil markii ay ka soo wareegatay kullankii u horeeyey oo ay ku adkaatay in uu qariyo dareenka ku dhashay ayuu Xagaa waxa uu iska dhaadhiciyey in ay waajib tahay in uu dareenka uu u qaaday Ardo uu la wadaago. 7 – 8 sano bay isku fasal ahaayeen marna kuma uusan eegin Ardo il kale oo damac kama soo galin, immikase dadkii waa wada koreen oo lix sano la isma arkin iyaduna qurux muuqaal ahaaneed iyo garaadba waa u sii ku kordhay. Waxa uu go’aansaday in uu laba warqadood u qoro hal mar, mida koowaad markay ka soo jawaabto in uu mida labaad u diro.

Ardo warqadiisii jawaab uu ku farxo bay uga soo jawaabtay waxayna codsatay in ay weji ka weji uga wada hadlaan arrinta maadaama ay hal magaalo wada joogaan. Xagaa arrintii wuu ka leexleexday wuxuuna u sheegay in uu reerkeeda ka soo doonayo haddii ay la fahanto warbixinta uu warqadda labaad ugu soo qori doono.

Warqadiisii labaad sidaan ayey aheyd.

“Ardooy intii aan kala maqneyn waxaan aaminay in caadooyinka qariibka ah ee qof gaar u ahi badanaaba ay yihiin kuwa soo saara qofkaas (muujiya halka uu ku fiican yahay). Dadkuna waxay ku khasban yihiin in ay aqbalaan dhaqamada aynsan badali karin ee ay leeyihiin kuwa agtooda ku weyn. Mushkiladdaha u badanina waxay dhashaan marka dhaqan aadan ka helin uu lamaanahaaga la soo baxo (laga yaabee in uu horey u lahaa laakiin aad adigu gadaal ka ogaatay). Sidaas darteed baan rabaa in aan kuula wadaago caado aan leeyahay oo laga yaabo in aadan aqbali karin.

Nolosheyda adiga ayaan kuu hibeynayaa, wax walboo aad iiga baahato iyo wakhti kastoo aad ii bahataba waxaan ahaan dhinacaaga, sida harkaaga oo kale baana kuu ag joogi xilli kasta marka laga reebi labo xilli. Haddii labadaas xilli aad aqbali kartid in aan feejignaanteyda iyo miyirkeygaba aan siiyo cid aan adiga aheyn in sha Allaah wax kale oo dhib ah arki meyno.

Habeen walba inta aanan seexan ka hor waxaan isbaray in aan muddo nus saac ah la qaato hadba qof ka mid ah dadka aan aadka u jecel yahay, aana aheyn qoyskeyga iyo saaxiibadeyda toonna. Daalkii maalinta ayaan ku ilaawaa arkidda wejigiisa/wejigeeda dhalaalaya, nasiib darro hal qofna ma ahan oo go’an ee hadba cidda aan maalmahaasi u go’aamiyo weeye. Waan ogahay qofna isagoo qof kale xiriir la leh ma uu sameyn karo xiriir kale oo taasi waa daciifnimo, sidaasoo ay tahay laabteyda waa ay ku qaboobeysaa in uu aad uga bogto eegmada iyo la sheekeysiga ruux aan adiga aheyn hurdadeyda ka hor. Inta aan ku dheegaganahay muuqaalka ruuxaasi waxaan dalxiis iyo damaashaada ku soo marayaa meel walboo maskaxdeyda qaboojineysa. Muuqaalka dhul qurxoon, dad qurxoon iyo farriimo carfoon in ay huwan tahay eegmadaasi u badi. Haddii nus saaccaas oo xasilinaya laabta lamaanahaaga aad ku nici doonto, waxaa hubaal ah in aan isa seegeyno. Taasi waa taas.

Mida kale, waad ka warheysaa in badi dhakhaartiirtu ku taliyaan in uu aadanuhu aroor walba sameeyo jir-dhis uuna cuno quraac isu-dheeli-tiran. Waa xaqiiq in intaasiba tamarta-maalmeedka qofka qeyb ka tahay; hayeeshee, aniga waxaa ii dheer oon dareen qurxoon ka helaa in qofkii xalay hurdada ka hor an la sheekeystay aan mar kale wada-sheekeysi qiime leh la yeesho markaan indhaha soo kala qaado. Waxay iiga dhigan tahay sida in aan indhaha ku kala qaaday beer ay ka buuxaan ubaxyo casaan, huruud iyo cadaanba leh oo uu roob helay welina ay biyihiii ka sii tifiq tifiq leeyihiin. Nus-saac wada sheekeysi ah oo uu aroortii ugu kallaho lamaanahaagu cida uu daneynayo haddii aad u diideyso, waxaa ah hubaal in aan isa seegeyno.

Ardooy gacalo anigu ma ahi mid gogol dhaaf in uu sameeyo xitaa ay weligiis maankiisa ku soo dhacday, mana ahi mid jecel in uu ka maseyrsiiyo qoyskiisa bal taas caksigeeda baa run ah. Nus saaca ka horeeya hurdadeyda iyo nus saaca ugu horeeya ee aan soo tooso waxaan la doonayaa in aan wakhti la qaato cid aan adiga aheyn oo aan bar xumaan ahina ku dheehneyn. Haddii aad i fahantay kuna qanacday farriintaas fadlan ii soo jawaab isla todobaad gudihiisana waxaan aniga iyo qoyskeygaba iman doonnaa gurigiina si aan reerkiina kuu weydiisanno.

Kheyr baan kaa filayaa in aad iigu soo jawaabto Sirdaareey.”

7 sano kadib waxay Xagaa, Ardo, Qarni iyo Barni ay fadhiyeen masraxa makhsinka shirarka ee hotel Darmo. Gadaashooda waxaa ku dhagsanaa boor ay ku qoran tahay,

Bandhigga buugga “Nus-saaca Qoyska” oo ay wada qoreen lamaanaha XagAr “Xagaa + Ardo”.

Haa, Ardo way aqbashay labadii shardi ee Xagaa immikana waxay is qabaan todobo sano, waxaana uu Eebbe siiyey laba ilmood, wiilkooda u weyn Qarni oo 6 jir ah iyo gabadhooda ku xigta Barni oo 3 jir ah.

Markii ay soo xaadireen dhamaan bahda saxaafadda iyo ka soo qeyb galeyaashii bandhiga buugga, waxaa Ardo ayaa dib u milicsatay qisada buugga iyo warqaddii waxayna sheegtay in ay dareentay in Xagaa uu imtixaanayey sidaas darteedna ay aqbashay guurkiisa iyadoon ka dalban in uu fasiro waxa rasmiga ah ee uu ula jeeday caadooyinkiisaas.

Xagaa ayey eegtay sida in ay u baaqeyso in uu hadalka sii wado, isagoo dhoola cadeynaya ayuu garabkeeda saaray gacantiisa oo uu eegay indhaheeda. Wuxuu bilaabay in uu sharxo waxyaabaha uu buuggu ka kooban yahay oo uu u kala qaaday laba qeybood (xasuuso labadii nus saac ee uu xaaskiisa ugu sharxay warqadda) isagoo tilmaamay in labadaasi nus saac uu marka hore aaminsanaa in ay yihiin kuwo shakhsi ah oo isaga u gaar ah, hayeeshee ay Ardo u badashay mid qoys.

Wareerka nus-saacyadaan toloow muxuu yahay oo ay Ardo ugu dul-qaadatay Xagaa? Waxay XagAr ku micneeyeen in uu yahay caadeyso la caadeysto in aan subax walba cidna lala hadlin muddo nus saac ah kadib markii hurdada laga soo tooso. Nus-saacaasi dadku waxay indhaha la raacaan sadarada buugga ay akhriskiisa wadaan maalmahaas, buuggaasi waxa uu maalintooda ku kabayaa tamar dheeri ah. Dadkaasi waa kuwa quudiya maankooda ka hor jirkooda. Shaxda saxda ah ee quudintoodu waaba sidatan: quudi ruuxdaada, quudi maankaaga, kadib quudi jirkaaga. Cibaadeyso, cilmi kororso, kadib jirkaaga ku kab cunto iyo wixii uu u baahan yahay oo kale.

Iskaba daa wax kalee, waxay laacidda aad laacda bastadda uu buugu saran yahay si u soo qabsato buugga in ay u dhiganto qabashada gacanta ruuxa aad jeceshahay, kala furidda baalasha buuggana waxaa la barbar dhigeen soo jeedinta ruuxaasi, akhrituna waxay noqoni eegmada wejiga ruuxaasi kugu weyn. Hadallada macaan ee uu qofkaasi ku oran karo dhagahaaga baad ku maqashaa, kuwa buuggu kuu sheegi karose indhahaaga baad kaga bogataa. Lamaanahaaga wuxuu dhaqdhaqaajiyaa wadnahaaga, buugaagtuse maankaaga.

Hurda ka horse nus saacca buuga la akhriyaayi waxayba ka dhigan tahay inta aadan seexan sheekooyinkii ay hooyo kaaga sheekeyn jirtay ee aad ku gam'i jirtay. Ama codkeeda macaan heesaha ay kuugu luuqeyn jirtay. Mise waxaad oran kartaa ilmo yar oo aan seexanin illaa loo keeno boombalihii uu jeclaa. Yaa sii deyn kara dareenkaas oo kale? Miyaaney maalintaadu istaahilin in aad ku soo afmeerto buug akhrin?

Hikmet Anil Oztekin (qoraa reer Turki ah) baa buuggiisa Eyvallah waxaa uu bog ka mid ah cinwaan uga dhigay "Qof aan buug akhrinin guursan maayo". Malaha waaba saasoo caadadaas qurxoon qofkaan laheyn noloshaba hala wadaagin intii ay khalad u fahmi lahaayeen aamusnaantada hurdada ka hor iyo kadibba. Halkii aad labadiinnu is eegi laheydeen maad hal buug wada eegtaan oo aad ku midowdaan dhaqankaas qurxoon? Qof aan buug (si joogto ah) u akhrinin in aad guursato wuxuu qoraaga reer Turki ku tilmaamay in ay la mid tahay "badweyn in aad kula dhex jirto ruux aan dabaal aqoonin".

Dhaqamada xun-xun iyo caadooyinka aan diintaada, amiirkaaga/dadnimadaada iyo caafimaadkaagaba u fiicneyn in aad badashaa way haboon tahay, sidaasi si la mid ah in aad sameysato caadooyin wanwanaagsanna waa dhaqan aad loo boorriyo. "Akhrisku wuxuu si ba'an u waxyeeleyn karaa jahliga" bay odhaneysay oraahdii caanka aheyd. Haddaba si jahligu adiga, reerkaaga, iyo dhashaadaba uusan idiin soo weerarin guriga maad ka abuurtaan caado idiin gaar ah sida "Nus-saaca Difaaca Nafta/Qoyska" - Qoyska waxa laga difaacayana waad isla wada garaneysaan.

Hurdada ka hor aadanaha nool oo idil muddo 30 daqiiqo ah ayuu dajiyaa maskaxdiisa. Markii uu soo toosana nus saac ayuu u baahan yahay si uu u qaato tamar-maalmeedkiisa.

F.G Xagaa iyo Ardo qisadoodu waa male-awaal.

Akhristoow, adigu ma heysaa habab/tabo kale oo nafta, qoyska, iyo ummaddaba lagu difaaco? Dabcan, oo jahliga looga difaaco. Fadlan nala wadaag.

Codka Awoodda - Awoodda Codka

7:17 PM

Maalin walba adduunka waxaan aad u maqalnaa #Codka_Awoodda. Waa kaa midba kuu ka xooga badnaa ka qeylisiinaya. Awooddu waa taas dab, qarax, rasaas, oohin, duqeyn, fakhri, dhimasho, dulleyn, guumeysi, qax iyo dhawaqyo kaloo badanba dhalisa. Awoodaha aadka u codka dheer waxaa ka mid ah maalka, magaca, derajada, xoogga, tirada, mansabka, maskaxda iyo kuwa kaleba. Inta garaadkeenu ina tusayo awoodahaasi waa kuwa dadka heystaaye aaney qarsan karin waxayna jecel yihiin mar walba in kuwa aan heysanin ay codkeeda maqashiiyaan.

Eeg tusaaleyaashan hoose.

Mudanahaaga shaqada oo ku oranaya, "1 daqiiqo iyo 13 ilbiriqsi baa soo dib dhacday, waa digniintii u dambeysay."
Mulkiilaha gurigaaga oo kuugu goodinaya, "Kirada guriga waxaan kor u qaaday 30%, haddii aadan awoodin isaga bax dad baa ka badan iila taagane."
Islowga beesha oo cataabaya, "Annagoo beesha digaaga ah walleysan beesha baranbaradu isku xaq nala noqoneynin"
Aqoonyahanka oo faanaya, "Waxaan awood u leenahay in aan dhaqaalaha waddanka u sameyno hab-xisaabeed ku saleysan mabaadii'da dhaqaalaha caalamagi ah, halka idinku aad weligiin xoolo dhaqasho waxaan aheyn iidan karin."
Waalidka oo khasbaya dhashiisa, "Maandhey ninka aan kuu dooray haddii aadan guursan waan ku habaarayaa."
"Ayaga oo dhanba waxaa ku filan hal madfac oo aan ku halgaadno" bay ku hanjabi kuwa xoogga badani.
"Haddii mar dambe ay juuq noo yirahdaan intaan u lugeyno baan ilkaha ku cuneynaa, halkooda qofna 10 naga mid ah baa qeybsanaya" baad ka maqli kuwa tiradoodu dhowr mar ka badan tahay kuwa kale.

Tusaale ka yara fudud bal eeg, nin aad kaaga xoog weyn baa kugu qabtay qoor-sagaaro (surmo), qiiqda kaa yeerta baa ah codka aan ka hadlayo ee awooddu leedahay. Dhawaq aad u dheer oo xanuun badan ayey sameeyaan marka loo isticmaalo qaababka kore ee xunxun oo kale.

Hayeeshee waxaa jirta awood aan aad loo fahansaneyn dadka isticmaalana ay ku gaaraan guul ka waaritaan dheer mida ay keento #Codka_Awooddu. Dadka waxaa u baahan in loo bandhigo oo si fiican loo baro waa #Awoodda_Codka iyo noocyadeeda. Ha isku khaldin, halka kore waxaan kaga yara hadlay #Codka_Awoodda, mida halka hoose aan kaga hadlayose waa #Awoodda_Codka.

Awoodda Codku waa awood ka mid ah awoodaha ugu sarreeya ee aan weligood xal loo helin. Awood aan laheyn xad, awood qofka heystaa uu marwalba gacan sareeyo xitaa haddii noloshiisa ay khatar ku jirto, awood aan muuqan sidaas darteed cid wax yeeli karta ama kaa faramaroojin kartaa aysan jirin. Waxaan ka hadlayaa #Awoodda_Codka.

Dadka leh awooddaha muuqda maalin walba waxay u isticmaalaan dadka kale sababtaas baa keeneysa in dhagaheena codka ku soo dhaca uu yahay midka awoodaha muuqda oo qura. Awoodda Codka oo aan ku tirinno in ay ka mid tahay awoodaha aan muuqan waxaa la maqlaa wakhtiyo dhif ah, markaasina waa mar uu xanuun, rabitaan, kalsooni laabta ka soo go'day ay wehlineyso. Awooddii Koonfur Afrika ka xoreysay midab takoorkii oo uu fikirkeeda lahaa Nelson Mandela, awoodii uu Ghandi u adeygsaday in wadankiisa kaga kiciyo guumeystaha. Tusaalaha ugu weyn waa kii risaaladii anbiyada oo mar walba yaqiin ku hadli jirtey. Tabartoodu haba yaraatee haddana awoodda codkooda baa ah mida aan marna guuldareysan, illaa hadda fikirkooda waa kan oo sinna aan u baabi’in.

Waxaa ka mid ah awoodda codka kuwan hoose:

Sabirka oo ah awoodda u weyn codka.
Adkeysiga oo ah iyadana awoodda qofka qeexda, waxayna keentaa in uusan qofku sinna isu dhiibin ugana tanaasulin yoolkiisa.
Aamusnaantu waa awood hadlidda xitaa ka cod dheer marar badan, ruuxa awooddaasi hantiyaayi waa ruuxa ka gaabsada wax walboo aan mudneyn jawaabtiisa.
Mabaadii'da uu ruux ku qotomiyo noloshiisa waa kuwa awood u siinaya in uusan sinna u liican in kastoo uu la‘eg yahay weerarka lagu soo qaado.
Jaceylku waa awoodda ka xoog badan naceybka, sideed si xun ula dhaqmi kartaa ruux ku wanaajinaya oo kuu dhoolacadeynaya?
Awoodda doonista iyo rabitaankuna waxay leedahay cod sarreeya markii doonistu ay tahay mid laabta ka soo go'day dadkuna aad ugu baahan yihiin. Eeg dad mudaharaadaya, askar gadoodsan, shaqaale cabanaya kulligood codkooda wuxuu leeyahay awood gaarsiisa halka ay rabaan.

Markii ay timaado dhawaqa afka ka soo baxa, codka degen ee sida aadka looga fiirsaday loo adeegsadaayi wuxuu reebaa saameyn aan weligeed hareynin. Codkaasi waxaa ku jirta awood micno leh, waana awooda micnaha leh mida ka sareysa awoodda muuqata.

Awoodaha codka ee sarreeya waa mida keenta adigoon cidna khasbin cidna muquunin in dadku iskood kuu dhageystaan ixtiraamaanna waxa aad leedahay. Halkan hoose waxaan ku taxnay dhowr qodob oo uu Julian Treasure (Tababare coded u dhashay waddan Ingiriiska) sheegay in aan ka fogaanno si dadka kale noo dhageystaan. Markii ay dadka kale ku dhageystaanna waxaad og tahay in codkaagu awood leeyahay. Julian wuxuu ugu magac daray "7 danbi ee hadalka" waana kuwan:

Xanta: In aad qof kale si aan caafimaad qab ku jirin aad uga hadasho. Ogsoonoow qofka dadka kale kula xantaayi daqiiqado kadib adiguu ku xaman.
Xukminta: Qof in aad xukmiso markii uu hadlaba oo aad wixii uu sheegayba khalad, sax, fiican, xun u kala saarto sidii in aad tahay qaadiga maxkamadda oo kale waa dhaqan aan fiicneyn keenana in aaney cidna ku dhageysanin markii aad sidaas thaay.
Xume-raadin: Arrin walboo aad aragto markii aadan dhinaca wanaagsan aadan ka eegin ee aad ka raadiso xume waa musiibo. Weli ma aragtay qof si wacan u labisan inta uu hortiina soo maray in midkiin uu yirahdo "laakiin way gaaban tahay!!" Way adag tahay in qof la dhageysto markii uu qof xume-raadiye yahay.
Cabasho: Aadanuhu ma qanco, qanaacada ruux ay ka maqan tahayna afkiisa ma xirto. Tanise waa in aad wax walba dacwo ka tahay, qoraxdu kululaa, wadaduhu ciriir badanaa, miiska xafiiskeygu koobanaa, dharkeygu duugsanaa, gurigeygu fogaan badanaa . . . wax walba waad ka cabaneysaa, yaa ku dhageysan haddaba? Fiicnaan laheydaa in aad xaaladaha ku aqbasho sida ay yihiin aadna ula tacaamusho sidaas.
Marmarsiiyo: Maxaad u soo daahday? Saacaddeyda ayaan soo qeylinin, quraacdii baa iga daahday, wadada ayaa xirneyd, nuunaha ayaa iga xanuunsanaa, madaxa ayaa la iga hayey. Marna lagama yaabo in uu dusha u rito eedda, sidaas darteed waxaa uu eedeynayaa wax walba oo kale. See loo dhageysan qof aan aqbali karin mas'uuliyadda falalka uu sameeyey?
Buunbuunin: Si qofku wax walbuu sheegayo uu uga dhigo wax cajiib ah wuu ka badbadinayaa, ka badbadintuna waa been, beentuna lama dhageysan karo. Yaase dhageysanaya qof la og yahay in uu been sheegayo?
Teyda-raac: Markay isaga kaa khaldan yihiin xaqiiqaha jira iyo fikradaada cidna ku dhageysan kari meyso. Aniga ayaa iri oo waan hubaa sidaas darteed hala raaco, dooro qoor-qabasho biyo kuma cabto, si kastoo biyuhu caafimaadkeeda ugu fiican yahay. Dadka kuma khasbi kartid fikradahaaga in ay u qaataan sida aayad qur'aan ah oo kale adigoon wax cadeyn ah iyo daliil toonna aadan heysan.

Haddii aad ka fogaato intaas, awoodda codkaagu si ay usoo ifbaxdo afartaan hoose ku dadaal:

Daacadnimo: Warkaagu in uu cad yahay aadanna la leexleexan.
Is-ahaansho: Qofkaad tahay ahoow, markaad hadleysid uma baahnid in aad cid kale iska dhigto oo sidooda u hadasho. Haddii kale dawacadii socodkeedii ka tagtay ruuxeey canjileysayna socodkiisii gaari weyday baad noqoneysaa. Si aadan u dhumin dhexdana aadan ugu soo dhici, ha ka tagin ruuxa aad tahay wax tamar ahna ha galin in aad cid kale u dhawaaq ekaato.
Isku-wareeg: Hadalkaagu in uu yahay ficilkaaga. In aad leedahay mabaadii' asaas u ah waxa aad leedahay aayna kaa muuqato kku dhaqankoodu.
Jaceyl: Dadka wanaag u rajee, u hambalyee, u dhoolacadee, kheyr la jecloow, u muuji jaceyl. Qof waliba wuu jecel yahay si macaan oo qaboow in loola hadlo.

Akhristoow nagu kordhi wixii kaloo maankaaga ka guuxaya oo awoodda codkaaga kor loogu qaadi karo.

Casrigii Nacasyada

4:59 AM

Aadanuhu noloshooda way kharribeen waxayna ka yeeleen mid aysan iyaguba jecleyn, waxayse doonayaan in ay ku noolaadaan halka ay jecel yihiin una noolaadaan sida ay jecel yihiin. Nasiib darraduse waxaaba lagu tilmaami karaa in badi aadanuhu aysan aqoon waxa dhabta ah ee ay doonayaan. Qof waliba waxa uu heysto ma kuma uu qanacsana, haddana wax walba waxay u macaanaadaan markii uu waayo taasaana dhalisa in ay ruuxu badi ku baraarugo qiimaha ay leeyihiin dadka noloshiisa/eeda ku hareereysan goor ay xeero iyo fandhaal kala dhaceen. Tusaale, inantuu calmaday markii ay ka dhaqaaqdo buu cataw galayaa, intii ay ag joogtay muu kasbado qalbigeeda? Naxashka markii la saaro meydka aabihiis ayuu ku hadaaqayaa aabaheey booskiisa ayaa ii buuxin doona, maysan fiicneyn in aabuhuba dareemo in ilmihiisu jecel yihiin intaanu tii Eebbe u iman? Nasiib darradeena bal eeg, mar walba waxaan nahay dib dhac.

Sidoo kale dadka casrigaan marka xaqiiqda loo sheego oo runtu ay cadceeda oo kale u ifeyso ayey isku sii mashquuliyaan in ay raadiyaan humaag iyo male-awaal aan jirin. Markii ay geeridu u timaado buu xasuusanayaa sida ay aheyd in uu sameeyo. Bal eeg, maanu dad u liidan qofka heysta hage, wadadii uu mari lahaa, iyo iftiin ku filan? Si fudud u fikir, runta haddaad ka carartid been baad heleysaa; ruux daacad ah haddii aad cidleysan mid dhagar-qabe ah baad ka ag dhowaaneysaa. Annagoo og in uu qof dhagarqabe yahay baan si is daba joog ah ugu dhacnaa siriqdiisa, midka niyada wanaagsan halkuu isku dayayo in uu noo leexiyo wadku illaa intuu ka soo xaadirayo maba fahmeyno. Waa na kaas oo Aadane baan nahay.

Intaasba kuma ekeysanno oo waxaa badi la arkaa in kuwa wanaageena jecel ay yihiin kuwa aan u geysanno tacaddiga ugu badan, kuwa ifka noogu necebna iyagoo naga sii cararaya baan daba eryannaa oo cagta cagta u saarnaa. Haddii garab nalooga soo baahdana meermeeris iyo waji-kaduud uun baa naloogu iman, markii xaaladuhu wanaagsan yihiinna dadka annagaaba ka qosol badan. Hubaalee laba wejiileyaasha dhabta ahi waa innaga nasiib darrose waxaan ku mashquulsan nahay in aan dadka kale ugu yeerno "Laba-wejiileyaal". Maanan ku sifoobeynin oraahdii aheyd "Maroodigu takarta saaran ma arkee tan midka kale saaran buu arkaa"?.

Markale waxaad arki in aan intaas oo nooc aan nahay oo waxa na kala qeybiya baaba ciidaas ka badan. Isir, diin, luuqado, midab, dhaqan, dano, iwm. Sidaasoo ay tahay waxyaabaha aan ka mideysan nahay waxaa u horeysa maalka/hantida. Haddii aan been la isu sheegeyn dadkoo badankiis waxaa isir, diin, luuqad, midab, dhaqan iyo danba u ah waa LACAG baa la oran lahaa. Waxaan u maleynayaa in Filimaanta iyo buugaagta sheekooyinka uun lagu sheego dad caashaq u dhintay, qarnigaanse dadku jaceylka ay lacagta u qabaan (cudurka la yirahdo lacageey lacag) bay si tartiib tartiib ah ugu wada baaba'ayaan. Xusuusnoow, khilaaf walba oo noo dhaxeeya hanti baa asal u ah iyada uun baana lagu xalliyaa. Aadanuhu halkaasuu marayaa ma ahan? Rajo maan leennahay haddaan is weydiino, "Mid aad u yar" bay noqon jawaabtu.

Taas waxaaba nooga sii daran qof waliba oo naga mid ah midka kale ayuu ka filayaa garab iyo hiil, innagoo xitaa kaftanka dhexdeena ah uu wada yahay cay iyo is af lagaadeyn. Waxaanba wada dooneynaa in aan guranno miraha ka soo go' geed qallalay oo aan hilmaamnay waraabintiisa sannado ka hor. Si kastaan u horumarnay xitaa oo aan wax walba ugu fududeynay hab ay naftu raaxo ku dareemi karto waxaa naga dhintay xarigii dhexdeena ahaa. Dadka ayagaa isu ah muraayad sababtoo ah mar walba qofku waxa uu yahay sida ay xiriiradiisu yihiin. Xiriirka aad la leedahay saaxiibadaa, ehelkaaga, shaqaalaha aad la shaqeyso, deriskaaga iyo bulshadaba ayaa adiga waxaad tahay oo idil qeexaya.

Haddii aynaan rabin in casrigeennaan loo aqoonsado "Casrigii ay aaladuhu fariiddo (caqli badan) ahaayeen, dadkuna wada nacasyo" waxaa nala gudboon in aan ka shaqeynno xiriirada dhexdeena ah.

Nimanku Hablaha Beenaha Ay u Sheegaan

4:19 AM

Ka hadalka dhagarta, lugooyada iyo khayaanada dumarka waxay iska noqotay wax caadi ah oo uu qof waliba u aamino sida uu u aaminsan yahay in midabka cirku yahay buluug oo kale. Soomaaliduna waaba sii fogeysay oo waxay isugu maahmaahaan "Sir Naageed Lagama Sal Gaaro" iyo kuwa kaloo ka sii dara, sida in dumarku yihiin kuwa ragga sharta u horseeda oo ay ugu maahmaahaan "Awr awr wado iyo nin naagi wado midna kaama leexdo". Qormadaan dhinacaas waxba kama eegeyso ee waxa ay in yar iftiimineysaa khayaanada, beenaha iyo waxyaabaha raggu dumarka caqliga uga xadaan.

Heesaayada Ameerikaanka ah ee Beyonce (Biyoonce) heesteedi aheyd "If I were A Boy" - Haddii aan wiil ahaan lahaa - waxay ku cabirtay dhibka ay ku qabto ninkeeda iyo sida ay yeeli laheyd haddii ay booskiisa ku jiri laheyd. Waxa ugu badan oo ay ka cabaneysana waa dhageysi la'aan. Illaaheey baa u abuuray dumarku in ay isku dayaan ku cabiridda dareemahooda erayo badan, ragga kuwooda u roonna waxay iska dhigaan in ay fahmeen waxay ka hadlayaan dumarku ayagoo aan fahmin. Qofka hortaada fadhiya haddii uu dareemayo in aadan la soconin waxay ku noqoneysaa qalbi iyo niyad jab, dumarkuna ma ay jecla ragga aan dhageysanin amaba hilmaama waxa ay u sheegaan. Haa waan kula socdaa, waan ku dareemayaa waa beenaha u badan ee ay sheegaan ragga ugu yaraan wax ka maqla waxa ay dumarku ka hadlayaan.

Waxaase taas aad uga daran beenta dumarka loo sheego xilliga haasaawaha. Soomaalidu, in kastoo ay Muslimiin yihiin, haddana waa iyaga dhaqan gishtay oraahda ah "Dumar been baa lagu soo xero galiyaa, runna waa lagu dhaqaa". Sida ninkii inanta markii uu la sheekeysanayey ugu sheekeeyey in uu leeyahay 4 gaari, kadibna markii ay muddo is qabeen ay maalmo badan ka codsatay in uu gawaaridiisa tusiyo. Ugu dambeyn, maalin ayuu guriga soo galay una sheegay in ay banaanka u baxdo si ay u aragto afartiisa gaari; maxaa kuu dhiibtayba, waxay aragtay 4 gaari daameer oo biyaha u dhaamiya xaafadaha! Soomaalidu ayagaaba warka isu dhameeyey oo yirahda "Durbaan qofkii xada meeshuu ku tumi lahaa baa la rabaa". Qof aad been ku keentay oo been ugu soo sheekeysay run dambe in uu kaa filo xiriir caafimaad qabana uu idin dhex maro waa habeenkii xalay ahaa ee tagay.

Barış Manço (Barish Maanjo – heesaa Turki ah) miro uu tiriyey ayey isaga iyo gabar isku weydiiyo dhaafsanayeen. Waxa ay tirahdaa "Qalbigeygu wax buu kaa doonayaa ee sideen kuugu sheegaa gacaliye?" Isaguna faanka nimanka lagu yaqaan buu bilaabaya oo ku oranayaa "Xidigaha ayaan tintaada taaj uga sameynayaa, badda ayaan biyaha ka dhuuqayaa, qoraxda ayaan hal neefsasho ku daminayaa, buuraha ayaan waddo kaaga sameynayaa adiga dartaa gacaliso" Gabadhii sidaa loogu sheekeeyey dee guriga markaad la gasho in ay sidaas dareento waa muhiim. Iyadii baa ku soo noqoneyso oo oraneysa "Gacaliye, xidigaha halkooda bay ku quruxsan yihiin ee iska dhaaf. Tinteydana in aad gacantaada ku salaaxdo baa ku filan . . ." Waxaase intaas fududba malaha ka sii daran ragga Soomaalidu mida aadka ugu fudud in ay dhahaan ee ah "Weligeey kula guursan maayo" kadibna iyadoo 3 da' ka badanba aan u dhalin mid kale laga daba keenayo.

Ma garanayo karayo waxa keenaya kalsooni darrada lamaaneyaasha badi dhex taalla. Immisa ayey dhacdaa in nin ay afadiisu weydiiso halka uu jirey oo isaguna meel been ah u sheego? Immisa ayey dhacdaa in inta ay soo wacdo oo ku tirahdo halkee joogtaa uu isaguna been u sheego, daqiiqad kadibna ay iska soo hor baxaan? Immisa ayey dhacdaa in taleefanka oo mashquul ah ay gabadhu soo wacdo deetana uu ugu sheekeeyo in uu hooyadiis la hadlayey? Been ku xoog weynaa, hooyadii hal daqiiqo ka badanba lama uu hadli karo ee 50 daqiiqo muxuu ku mashquulsanaa? Immisa ayey dhacdaa in inantii uu calmaday uu ugu yeero magaca mid kale hadhoowna uu dhulka ku rafto, waa ina adeerteey iyo isku fasal baan nahay iyo waa xoghayaha xafiiska aan ka shaqeeyo iyo uu been iyo balo shubaa?

Aadanaha labkiisu intii rag ahna waa rag nadiif ah oo runta sheegi yaqaan, reerna si wanaagsan u dhaqda; inta kalena waa iska niman masaakiin ah talo aan aheyn been quruurixi iyo tacab kaleba aan faraha ku heyn. Haddaba waxaan ku oran lahaa jinsigiisa labku in ay ahaadaan qofka ay yihiin, midii kugu rabta qofka aad tahay baa kun jeer ka qiimo badan mid u baahan in aad beeno u dhisto. Dheeshaan ah laalaabka iyo been-sheegidda waxaa in badan idiinka fiican dhediga ee maad ka joogtaan oo iska dhaaftaan intaysan kubaddu lugtooda galin?

Ad-adeyg

Raggu Muusan Ooyin?

2:20 AM

Raggu ma ooyo. Raggu ma ilmeeyo. Yaa indhaha saaray macallinkiisa iskuulka oo oynaya? Midee baa usoo joogtay seygeeda oo ilmadu ka qubaneyso? Miyey dhacdaa in hoggaanka umaddu ay indhihiisu ilmo ka soo daadato? Yaa arkay aabe oo oynaya? Aabaha xitaa murugadiisa lama arko, sababtoo ah raggu waxay si fiican u jileen door ah "in ay aysan oynin". Ilmaha yarka ahi marka uu dhasho wiil iyo gabar uma kala soocna oohinta, haddii uu gaajoodo, haddii ay hurdo heyso, haddii uu kuleyl dareemo, haddii uu cayayaan cuno, haddii uu xanuunsado, iyo mar walba way ooyaan. Inta ay soo korayaan xitaa way ooyaan labka iyo dhadiga aadanuhu, haddana xilliyada korriinka ayuu fikirkaasi is badalaa oo waxaa lagu dhajiyaa shaabad ah "RAGGU MA OOYO".

Huffingtonpost.com

Qalbi qurxoon, damiir qurxoon iyo dareen aadane ayagoo leh, maxay u oyn waayeen? Oohintu maanay ka mid aheyn dareemayaasha insaanka? Mise waxaa laga dhaadhiciyey in oyntu ay tahay wax xun? Ma waxay yirahdeen oohintu waa ceeb? Midkii u kheyrka badnaa inta Eebbe uuntay, Rasuulkeenna S.C.W, maanu ooyi jirin? Isagoo tukanaya, isagoo duceysanaya, iyo isagoo xaalad gaar ah ka daqmanayaba? Cumar Binu Khadaab Allaaha ka raali noqdee miyuusan ooyin markii uu ku soo baxay ilmihii ay hooyadood biyaha dabka u saartay kuna sasabeysay maadaama aysan cunto u heynin? Xagee ka yimid fikirkaas ah in raggu ay isku celiyaan dareenkooda? Yaase keenay?

Dadka dunnida kale ku nool bartaas haba joogaanee, Soomaalidu dhaqankaas halkee uga yimid? Soomaalidu reer guuraanimadii ay noloshoodi badi ku soo jiren ka hor intii aanay dhawaanahan u soo wareegin magaalooyinka ayaa u sabab ah in raggu ku barbaaro jixinjix iyo naxariis la’aan. Axmed Faarax Cali Idaajaa oo ka waramaya arrintaasi baa ku tibaaxaya in Soomaalidu xoolo kala dhicii ay ku caanka aheyd ay sababeysay in “ninku adadeyg ku tilmaannaado, in uu qarsado dareemadiisa qof ahaaneed iyo waxa laabtiisa ka guuxaya ee dadka kale aysan si fudud uga ogaan.” Waxaa uu Idaajaa ka dhawaajinayaa in oohinta iyo jiljileecaba ninkii lagu arko lagu liidi jirey. Haddaba, qarnigan 21aad oo Soomaalidu badi tahay reer magaal dhaqankaas iyo dabeecadahaasi dib uma aysan eegin ee tabtii buu u dul saran yahay malaha. Ab iyo awoow ka soo gaar dheh. . .

Aabaha qaxooti Suuriyaan ah oo oynaya. . .

Saaxiib aan garanayo baa mar bartiisa facebook-ga ku soo qoray "Rag wixii ka oysiiyey wallee ma yara" kadib markuu arkay sawir qaxooti Suuriyaan ah oo ninkii reerka masuulka u ahaa uu oynayo. Ruux walboo daqmada, mid walboo la dhagro, ku walboo dambiile in uu yahay is garta, kan la dulmiyey, mid kastoo garowsaday in uu cid uun dulmiyey, ruux kastoo toobad keen ah ee gacmaha u taagaya Eebihii uuntay si dambiguu af iyo adinba ku geystay looga dhaafo, doonayana in uu qalbigiisa, gacmihiisa iyo afkiisaba nadiifiyo wuu ooyi sidey u badan tahay. Oohintu waa dareen uusan maamuli karin ruuxu kana turjumaya murugo, xanuun, shalaay, ciil ama cataw iwm. Yaa xaq idiin siiyey in aad bulshada barkeed ku celisaan dareen ka mid ah dareemahooda? Ha qoslin iyo ha ooyinba miyeysan aheyn sma dhaanto. Ha ooyintu waxay dhalisay in aan aragno odayaasha waaweyn in aysan weligeed qoslin. Dad baa ku oranaya “aabaheey oo qoslaya weligeey ma arkin!” Subxaanallaah.

Saaxiibayaal, ninkii ishiisa ilmo lagu arkaba ma waxaa lagu oran "ma rag baa ooya?"? Raggu nala weynaa toloow, cirkuba sow isaga ilmeeya oo afka iyo labadiisba furta. Mise kuwa na oranaya raggu ma ooyo waa kuwa na yirahdo roob baa soo socdee kala carara? Xagee raxmadda Eebbe iyo roob looga cararaa sow annaga salaada roob-doonta aadna markii dhowr biloodba roob noo di'i waayo? Sidaas si la mid ah xageed qof oohinta ugu celina hadhowna ugu eedeyn in uu yahay dareen laawe aan sinna u daqmaneynin?

Haddii aad manuucdeen ilinta indhaha ka soo daadata, sinna yaan loo hilmaamin kolleyba raggu way ilmeynayaan, gudaha ayeyse u daadan ilintooda. Dhibic walboo ilin ah oo banaanka u soo bixi laheyd waxay tifiq tifiq ku dul da'eysaa nabarka uu xanuunkiisa la ilmeynayo. Bal ordoo soo raadiya nabar qoyan oo bogsaday.

Isku celiya dareemihiin aadannimo ragoow, yaan l aooyin?

Markay ku yirahdaan ha ooyin miyeysan ku qabaneyn maantoo dhan fiq fiq iska sii ooy??

Keydka Qormooyinka

Faysal C. Mataan